Die Bürgschaft
Version in Yiddish

(after Dr. Salcia Landmann's German Edition)
 

dos orves
(loyt F. Shiler)

tsu Dionys, dem melekh
kumt Damon tsu geyn pamelekh
mit a sharf shpisl in der hant
un khapt zikh pavoli heran
tsun melekh, dem tiran,
un vil im makhn toyt bay im in lant.
do gibt der kenik a geshray:
"oy du gaslen shtey!
veymenen hostu gevolt teytn mitn shpisl?"
"kh'hob gevolt makhn fray
di shtat fun dayn tiranay!"
un git dertsu a doptshe mit dem fus!
"oy, azoy hostu gevolt?
tomer vestu bald
kharote bakimen afn shtrang!
un far dayn shlekhtn plan
vet dayn shtrof za(y)n:
du vest gikh geyn dem letstn gang!"

"ikh bin tsun shterben gereyt,
nor her mikh on, vos ikh beyt:
nit, kholile, du zolst mikh losn lebn,
nor gib zshe mir drey tig tsayt,
bis ikh hob di shvester tsipe
gefirt tsu der khipe,
fir a mashken vel ikh dir mayn khaver gebn!"

do hot zikh der melekh tselakht
un nit keyn zakh gemakht
"drey tog vel ikh dir shenkn fir an eyd,
nor gedenk, du khamer, git (gut),
tomer komstu nit,
vet dayn khaver hobn durkh dikh dem toyd!"
un der Damon geyt tsum khaver tsu
un zogt: "her nor tsu,
vos ikh vel do oysshpekulirn:
du zolst dem melekh untershraybn,
fir a mashken bay im tsu blaybn,
bis ikh hob di shvester Tsipe
hob gefirt tsu der khipe!"
der khaver iz geven aynfershtandn
un zi gezeygnen zikh gut, veyl un fayn,
der Damon heybt on, avek tsu shpanen
un der khaver geyt, nebekh, zun tiranen.

ven Damon hot di shvester Tsipe
gefirt tsu der khipe,
loyft er mit a groysn khezek tsurik,
men zol im dort nisht kwelen
dem getrayen khaver af dem shtrik!
un vi er loyft vet es parne,
der himel vet khmarne
un a shtarker regn rayst avek di brig,
un er kan nisht tsun khaver tsurik!
ado trakht er nit kayn zakh
un shpringt arayn in dem takh (taykh),
un bet: "reboyne shel oylem, hob rakhmones!"
ado helft im got, er retet im fun dem toyt,
un er shvimt durkh dem potek un sakones.

un loyft un loyft un kumt tsu geyn in a vald,
do zeyt er take bald
vi gaslonem lasn zihk tsu im geyn:
"ikh hob nor dos hoyle lebn,
un dos mus ikh dem kenik gebn!"
bet er zikh bay zey mit a geveyn,
un dernokh khapt er zikh a groysn shteken
un heybt on zi tsu bedeken
un makelt zey ale vi di hind!
oy, vi di gaslonem zeyn, es vet mies,
khapn zey af di pleytses di fis
un vern shir poter fun irem bind!

un Damon loyft vayter,
di zun hebt on tsu brin,
ermatet zeynen zayne glider
un er tsegeyt shir far a nasn trink!
ado falt er shoyn anebn,
do zeyt er - ikh zol azoy lebn! -
vi vaser fun a kleyn kvelele rint!
do git er tsu a shpring,
un makht a gitn (gutn) trink
un vet shoyn vider gut un gezint (gezunt)!
endlekh kumt Damon tsu der shtut (shtat),
do hert er - es kulen zikh lebn dem bud,
do rashn zikh zekhs yidn epes mit a veylem,
ado vet men bald a veylen ying, a yold,
oyfklopn baym melekh af a tseylem!
do shtopt zikh Damon durkh di reylem:
"ado hot ir mikh tsurik! bind's im op di shtrik!
er iz far mikh geven an orev!"
vi der melekh tut dos hern,
rinen fun im di trern,
un er ruft di khaverem tsu zikh heran,
es zay mekhabed mit vayn un a voylem, gutn kidesh,
un dan zogt er tsu zey:
"azoy, vi ikh farshtey,
iz di frayndshaft nisht keyn pizde shigon!
nu vel ikh aykh nisht mer teytn,
nor epes vel ikh aykh betn:
nemt mikh oykh az a dritn un!"

(A.W. Tüting)


YIVO

Hebrew
English
Original
orves 'arvuth bail
-
melekh melech king Mejlech
pamelekh
-
easy pamejlech
povoli
-
slowly powoli
gaslen gaslan bandit Gaslen
doptshe
-
a kick Doptsche
tomer tam'ar maybe tommer
kharote charatah repentance Charute
kholile chalilah G-d preserve! chulile
zshe*
-
just sche
khipe chupah wedding canopy Chippe
mashken mashkun bail Maschken
khaver chavér friend, comrade Chawer
khamer chamor donkey Chammer
gezeygnen
-
say goodbye gesegnen
shpanen
-
to march schpanen
nebekh
-
poor, miserable (interj.)
nebbich
khezek* chozek force Chesek
parne
?
misty parne
khmarne
?
cloudy chmarne
trakhtn
-
consider trachten
taykh
-
river taach (taich)
reboyne shel oylem ribonó shel 'olam L-rd of the world Rebojne schel ojlem
rakhmones rachmanoth pity, mercy Rachmuness
potek
-
river Potek
sekones sakanoth danger(s) Sekuness
take
-
indeed taki
gazlonem gazlanim bandits Gaslunem
mis m'is bad mieß
pleytses
-
shoulders, back Plejzes
shir
-
almost schier
poter (vern) patar to lose, get rid of poter
lebn*
-
beside neben
bud*
-
horse cart Bud
rashn zikh
?
get excited raschen sich
ying
-
boy, young man Jing
yold
-
chump, dupe, sucker; "good guy" Jold
tseylem tselem* cross, gallow Zejlem
orev 'arév bail Urew
khaverim chaverim friends Chawerim
mekhabed mechabéd to honour mechabed
kidesh
?
here: brandy Kiddesch
pizde*
?
?
pisste
shigoen shig'oen (mere) illusion Schigun

 

pizde*- maybe from Romanian (depreciatory term for female body part)
tselem* - also "idole"
khezek* - Uriel Vaynraykh (Weinreich) gives this Hebrew word with a different meaning and romanized spelling as "khoyzek" - "ridicule, mockery", whereas "force" by "koyekh" (Hebr.: "ko'ach")
lebn* - also "nebn"
bud* - from Polish
zshe - from Polish "ze"

 

a por anekdotn un khokhmes af yidish

 

 

You are reader nr.



since February 2003


(Homepage) | (Back to Genesis) | (My Poems)